Η 25ετής «ομηρεία» των ΑΕΙ
(της Μαρίας Γ. Δουφεξοπούλου,
αναπλ. καθηγ. ΕΜΠ, ΒΗΜΑ, 9/7/2008)
αναπλ. καθηγ. ΕΜΠ, ΒΗΜΑ, 9/7/2008)
Μπορεί να μοιάζει υπερβολή αλλά είναι κοντά στην πραγματικότητα! Εδώ και πλέον 25 χρόνια η (ανεξάρτητη) λειτουργία των Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στηρίζεται στην πολυπλοκότητα των «ισορροπιών» διαφόρων μορφών συμφερόντων στα οποία κυριαρχούν κάθε είδους κομματικά οφέλη για όλες τις παρατάξεις! Δηλαδή κατά κάποιον τρόπο έχουμε δημόσια εκπαιδευτικά Ιδρύματα που λειτουργούν με κανόνες κομματικών ισορροπιών και τοπικών ομάδων εξουσίας.
Αν αυτή η τοποθέτηση είναι αληθής, τότε ο θεσμός του ανεξάρτητου Πανεπιστημίου είναι απλή ιδεοληψία που χρησιμοποιείται «σε πλήρη επίγνωση» όλων των χρηστών του όρου! Εδώ επιχειρείται η παράθεση μερικών συλλογισμών από την οποία ο καθένας μπορεί να εισπράξει στοιχεία για την απάντηση που θέλει να δώσει ή και να δεχθεί την ύπαρξη χρόνιων λαθών, παραλείψεων και ανοχών που τις χρεώνονται - δυστυχώς- όλες οι πλευρές. Αν οι συλλογισμοί περιέχουν και ορθά στοιχεία, τότε έχουμε οδηγηθεί να εμφανίζουμε την εικόνα ενός δημόσιου Πανεπιστήμιου που είναι πολύ κατώτερη από αυτήν που μπορούμε να έχουμε και απίστευτα πιο μακρινή από αυτήν οι σημερινές περιστάσεις σύμφωνα με τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις της τελευταίας περιόδου του 20ού αιώνα απαιτούν!
Καλώς ή κακώς την 1η Ιανουαρίου 1981 η χώρα μας έγινε το 10ο μέλος ενός ευρωπαϊκού πολιτικού συνασπισμού αποκτώντας δικαιώματα και υποχρεώσεις έξω από την εθνική κλίμακα. Τα δικαιώματα περιλάμβαναν την ισότιμη συμμετοχή της στη διαμόρφωση μιας κοινοτικής πολιτικής σε διάφορους καίριους τομείς, ενώ στις υποχρεώσεις ανήκαν οι δεσμεύσεις στην πραγματοποίηση διαφόρων θεσμικών και νομοθετικών ρυθμίσεων από το ελληνικό Κοινοβούλιο, σε πλαίσιο που να μην αντιβαίνουν τους σκοπούς της πραγματοποίησης της κοινοτικής πολιτικής, η οποία διατυπωνόταν στην ευρωπαϊκή κλίμακα. Για αυτές τις σαφώς πολιτικές ανάγκες, οι έλληνες πολίτες είχαμε τη δυνατότητα της δημοκρατικής επιλογής των προσώπων και των κομμάτων που πιστεύαμε ότι εκπροσωπούν τα εθνικά και ατομικά μας συμφέροντα με τον καλύτερο τρόπο στο ελληνικό και στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Καλώς και λιγότερο κακώς επίσης, λίγους μήνες αργότερα ένας νόμος-πλαίσιο ήλθε για να ρυθμίσει εκσυγχρονιστικά πολλά πάγια ζητήματα που εμπόδιζαν ως τότε την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση να εξελιχθεί σύμφωνα με τις ανάγκες των τότε καιρών. Ο νόμος εκείνος (1268/82) εισήγαγε τη σημαντική εκπροσώπηση των φοιτητών σε ζητήματα λειτουργίας που αφορούσαν όσα θέματα σχετίζονταν με το δικαίωμά τους σε μια καλή εκπαίδευση στο πλαίσιο μιας (ανεξάρτητης) ακαδημαϊκής ανάπτυξης. Και τότε ακριβώς συνέπεσε η ετεροχρονισμένη- ως προς κάθε ιστορική και λογική πραγματικότητα- έντονη εγκατάσταση των κομμάτων μέσα στα ΑΕΙ με μορφή ενός ακαδημαϊκού συνδικαλισμού από τον οποίο τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια απαλλάχθηκαν τη δεκαετία του 1970.
Αυτός ο συνδικαλισμός ανέπτυξε κατά τις κρίσιμες επόμενες δεκαετίες δαιδαλώδεις διαδρομές και ερείσματα με δυνάμεις μέσα στα Ιδρύματα, και ανέπτυξε παρόμοιες δομές που αυτές που έχουν αναπτυχθεί σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου και χαρακτηρίζουν τη σημερινή ελληνική κοινωνία! Τα πανεπιστήμιά μας λειτουργούν όπως όλοι εμείς συμβάλαμε να διαμορφωθούν είτε ως πολιτικοί υποκινητές, είτε ως ηθικοί και φυσικοί αυτουργοί της διαχειριστικής λειτουργίας τους, είτε ως σιωπηροί παρατηρητές ενός αναπόφευκτου εναγκαλισμού ποικίλων ομάδων κομματικής και ακαδημαϊκής εξουσίας, ο οποίος πήρε εκρηκτικές διαστάσεις και οδήγησε σε πλήρη σύγχυση των διακριτών θεσμικών ρόλων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της νομοθετικής εξουσίας. Ετσι απλά!
Η... συνέχεια είναι απόλυτα προβλέψιμη βέβαια και ακριβώς αυτή που βιώνουμε σήμερα είτε ως ακαδημαϊκοί λειτουργοί είτε ως πολίτες οι οποίοι χρηματοδοτούν με ένα μέρος της φορολογικής τους εισφοράς μια ακριβή σε κόστος δημόσια δωρεάν εκπαίδευση. Δυστυχώς αυτό το κόστος είναι σε βάρος των απαράδεκτα χαμηλών αποδοχών των λειτουργών της και δυσανάλογο με την επάρκεια του εκπαιδευτικού αποτελέσματος, το οποίο με ήπιους χαρακτηρισμούς είναι αμφισβητήσιμο!
Γιατί απορούμε που οι... φοιτητικές καταλήψεις αποφασίζονται εύκολα (χωρίς να έχει σημασία από πόσους και από ποιους) με σκοπό να προασπίσουν θεσμικά ζητήματα πολιτικής χροιάς αλλά όχι του ίδιου του πανεπιστημίου ή των σπουδών; Στη θλιβερή εικόνα της παρεμπόδισης των ακαδημαϊκών εκλογών σαν το «μέσο» να παρεμποδιστεί η εφαρμογή νόμων του κράτους έχουμε συμβάλει όλοι εδώ και πολλά χρόνια. Με τους τρόπους που συμβάλαμε οι πάντες στο να περισώνουμε τυπικά κάθε φορά όλες τις «χαμένες» διδακτικές ώρες εξασφαλίζοντας πλήρως τις εξεταστικές περιόδους έπειτα από κάθε περίοδο καταλήψεων, απεργιών και άλλων διαταράξεων. Που γίνονται με στόχο την... προάσπιση του ποιοτικού χαρακτήρα της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης, ο οποίος- κατά μαγικό τρόπο και μοναδικά- εξασφαλίζει το ζητούμενο.
Είναι να αναρωτιέται κανείς αν μοναδικά στην Ευρώπη των «25» είναι η εθνική μας νοημοσύνη που μας κάνει να προβλέπουμε με γενικόλογη συνθηματολογία χωρίς επιχειρήματα τα κακά επακόλουθα κάθε θεσμικής ρύθμισης, όταν πανεπιστήμια σε πρώην δημοκρατίες υπαρκτού σοσιαλισμού (π.χ. Ουκρανία, Σερβία) που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης οργανώνουν τις λειτουργικές τους δομές και συνάπτουν ακαδημαϊκές συνεργασίες σε πλαίσιο ευρωπαϊκής πραγματικότητας.
Είναι ανεξήγητο χώρες όπως η Τσεχία και η Πολωνία να υιοθετούν δίδακτρα σε σπουδές Μaster (π.χ. Πολωνία), όλες οι χώρες να έχουν υιοθετήσει τις διδακτικές μονάδες εξασφαλίζοντας τυπικά χαρακτηριστικά της σύγκρισης σπουδών με αυτές άλλων χωρών, να λειτουργούν επαρκώς τα πανεπιστήμιά τους με πολύ μικρότερο αριθμό μελών ΔΕΠ από τη χώρα μας, να παράγουν έργο, να οργανώνουν από κοινού εκπαιδευτικά προγράμματα που λειτουργούν.
Η έξοδος από το τέλμα του αδιεξόδου γίνεται μόνο με ανάληψη του κόστους των πράξεων όλων μας. Στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και η σιωπή πολλών. Αναμφίβολα μία ακόμη εξομάλυνση της «κρίσης» για αποφυγή πολιτικού ή ακαδημαϊκού κόστους δεν έχει να προσφέρει τίποτε νέο παρά τη διατήρηση της ποιότητας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που τελικά παρέχουμε. Της ποιότητας την οποία μόνο εμείς οι ίδιοι θέλουμε να αυτοχαρακτηρίζουμε!
Αν αυτή η τοποθέτηση είναι αληθής, τότε ο θεσμός του ανεξάρτητου Πανεπιστημίου είναι απλή ιδεοληψία που χρησιμοποιείται «σε πλήρη επίγνωση» όλων των χρηστών του όρου! Εδώ επιχειρείται η παράθεση μερικών συλλογισμών από την οποία ο καθένας μπορεί να εισπράξει στοιχεία για την απάντηση που θέλει να δώσει ή και να δεχθεί την ύπαρξη χρόνιων λαθών, παραλείψεων και ανοχών που τις χρεώνονται - δυστυχώς- όλες οι πλευρές. Αν οι συλλογισμοί περιέχουν και ορθά στοιχεία, τότε έχουμε οδηγηθεί να εμφανίζουμε την εικόνα ενός δημόσιου Πανεπιστήμιου που είναι πολύ κατώτερη από αυτήν που μπορούμε να έχουμε και απίστευτα πιο μακρινή από αυτήν οι σημερινές περιστάσεις σύμφωνα με τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις της τελευταίας περιόδου του 20ού αιώνα απαιτούν!
Καλώς ή κακώς την 1η Ιανουαρίου 1981 η χώρα μας έγινε το 10ο μέλος ενός ευρωπαϊκού πολιτικού συνασπισμού αποκτώντας δικαιώματα και υποχρεώσεις έξω από την εθνική κλίμακα. Τα δικαιώματα περιλάμβαναν την ισότιμη συμμετοχή της στη διαμόρφωση μιας κοινοτικής πολιτικής σε διάφορους καίριους τομείς, ενώ στις υποχρεώσεις ανήκαν οι δεσμεύσεις στην πραγματοποίηση διαφόρων θεσμικών και νομοθετικών ρυθμίσεων από το ελληνικό Κοινοβούλιο, σε πλαίσιο που να μην αντιβαίνουν τους σκοπούς της πραγματοποίησης της κοινοτικής πολιτικής, η οποία διατυπωνόταν στην ευρωπαϊκή κλίμακα. Για αυτές τις σαφώς πολιτικές ανάγκες, οι έλληνες πολίτες είχαμε τη δυνατότητα της δημοκρατικής επιλογής των προσώπων και των κομμάτων που πιστεύαμε ότι εκπροσωπούν τα εθνικά και ατομικά μας συμφέροντα με τον καλύτερο τρόπο στο ελληνικό και στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Καλώς και λιγότερο κακώς επίσης, λίγους μήνες αργότερα ένας νόμος-πλαίσιο ήλθε για να ρυθμίσει εκσυγχρονιστικά πολλά πάγια ζητήματα που εμπόδιζαν ως τότε την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση να εξελιχθεί σύμφωνα με τις ανάγκες των τότε καιρών. Ο νόμος εκείνος (1268/82) εισήγαγε τη σημαντική εκπροσώπηση των φοιτητών σε ζητήματα λειτουργίας που αφορούσαν όσα θέματα σχετίζονταν με το δικαίωμά τους σε μια καλή εκπαίδευση στο πλαίσιο μιας (ανεξάρτητης) ακαδημαϊκής ανάπτυξης. Και τότε ακριβώς συνέπεσε η ετεροχρονισμένη- ως προς κάθε ιστορική και λογική πραγματικότητα- έντονη εγκατάσταση των κομμάτων μέσα στα ΑΕΙ με μορφή ενός ακαδημαϊκού συνδικαλισμού από τον οποίο τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια απαλλάχθηκαν τη δεκαετία του 1970.
Αυτός ο συνδικαλισμός ανέπτυξε κατά τις κρίσιμες επόμενες δεκαετίες δαιδαλώδεις διαδρομές και ερείσματα με δυνάμεις μέσα στα Ιδρύματα, και ανέπτυξε παρόμοιες δομές που αυτές που έχουν αναπτυχθεί σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου και χαρακτηρίζουν τη σημερινή ελληνική κοινωνία! Τα πανεπιστήμιά μας λειτουργούν όπως όλοι εμείς συμβάλαμε να διαμορφωθούν είτε ως πολιτικοί υποκινητές, είτε ως ηθικοί και φυσικοί αυτουργοί της διαχειριστικής λειτουργίας τους, είτε ως σιωπηροί παρατηρητές ενός αναπόφευκτου εναγκαλισμού ποικίλων ομάδων κομματικής και ακαδημαϊκής εξουσίας, ο οποίος πήρε εκρηκτικές διαστάσεις και οδήγησε σε πλήρη σύγχυση των διακριτών θεσμικών ρόλων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της νομοθετικής εξουσίας. Ετσι απλά!
Η... συνέχεια είναι απόλυτα προβλέψιμη βέβαια και ακριβώς αυτή που βιώνουμε σήμερα είτε ως ακαδημαϊκοί λειτουργοί είτε ως πολίτες οι οποίοι χρηματοδοτούν με ένα μέρος της φορολογικής τους εισφοράς μια ακριβή σε κόστος δημόσια δωρεάν εκπαίδευση. Δυστυχώς αυτό το κόστος είναι σε βάρος των απαράδεκτα χαμηλών αποδοχών των λειτουργών της και δυσανάλογο με την επάρκεια του εκπαιδευτικού αποτελέσματος, το οποίο με ήπιους χαρακτηρισμούς είναι αμφισβητήσιμο!
Γιατί απορούμε που οι... φοιτητικές καταλήψεις αποφασίζονται εύκολα (χωρίς να έχει σημασία από πόσους και από ποιους) με σκοπό να προασπίσουν θεσμικά ζητήματα πολιτικής χροιάς αλλά όχι του ίδιου του πανεπιστημίου ή των σπουδών; Στη θλιβερή εικόνα της παρεμπόδισης των ακαδημαϊκών εκλογών σαν το «μέσο» να παρεμποδιστεί η εφαρμογή νόμων του κράτους έχουμε συμβάλει όλοι εδώ και πολλά χρόνια. Με τους τρόπους που συμβάλαμε οι πάντες στο να περισώνουμε τυπικά κάθε φορά όλες τις «χαμένες» διδακτικές ώρες εξασφαλίζοντας πλήρως τις εξεταστικές περιόδους έπειτα από κάθε περίοδο καταλήψεων, απεργιών και άλλων διαταράξεων. Που γίνονται με στόχο την... προάσπιση του ποιοτικού χαρακτήρα της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης, ο οποίος- κατά μαγικό τρόπο και μοναδικά- εξασφαλίζει το ζητούμενο.
Είναι να αναρωτιέται κανείς αν μοναδικά στην Ευρώπη των «25» είναι η εθνική μας νοημοσύνη που μας κάνει να προβλέπουμε με γενικόλογη συνθηματολογία χωρίς επιχειρήματα τα κακά επακόλουθα κάθε θεσμικής ρύθμισης, όταν πανεπιστήμια σε πρώην δημοκρατίες υπαρκτού σοσιαλισμού (π.χ. Ουκρανία, Σερβία) που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης οργανώνουν τις λειτουργικές τους δομές και συνάπτουν ακαδημαϊκές συνεργασίες σε πλαίσιο ευρωπαϊκής πραγματικότητας.
Είναι ανεξήγητο χώρες όπως η Τσεχία και η Πολωνία να υιοθετούν δίδακτρα σε σπουδές Μaster (π.χ. Πολωνία), όλες οι χώρες να έχουν υιοθετήσει τις διδακτικές μονάδες εξασφαλίζοντας τυπικά χαρακτηριστικά της σύγκρισης σπουδών με αυτές άλλων χωρών, να λειτουργούν επαρκώς τα πανεπιστήμιά τους με πολύ μικρότερο αριθμό μελών ΔΕΠ από τη χώρα μας, να παράγουν έργο, να οργανώνουν από κοινού εκπαιδευτικά προγράμματα που λειτουργούν.
Η έξοδος από το τέλμα του αδιεξόδου γίνεται μόνο με ανάληψη του κόστους των πράξεων όλων μας. Στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και η σιωπή πολλών. Αναμφίβολα μία ακόμη εξομάλυνση της «κρίσης» για αποφυγή πολιτικού ή ακαδημαϊκού κόστους δεν έχει να προσφέρει τίποτε νέο παρά τη διατήρηση της ποιότητας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που τελικά παρέχουμε. Της ποιότητας την οποία μόνο εμείς οι ίδιοι θέλουμε να αυτοχαρακτηρίζουμε!
No comments:
Post a Comment