Μια επίσκεψη στη Βοστώνη, στα Πανεπιστήμια ΜΙΤ και Χάρβαρντ ...

οδηγούν αναπόφευκτα σε συγκρίσεις και θυμό: Γιατί να μην είναι έτσι και τα δικά μας πανεπιστήμια;

(Χρήστος Μιχαηλίδης, Lifo, 24/7/2008)

Θα γράψω σήμερα για κάτι ασήμαντο, για το οποίο θα φωνάζουν πάλι οι εδώ... πανεπιστημιακοί πατριώτες που θεωρούν πως ό,τι εκθειάζει τα ξένα πανεπιστήμια απαξιώνει και απειλεί την εδώ «δημόσια, και δωρεάν παιδεία».

Βρέθηκα για λίγες μέρες στη Βοστώνη και μου δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφθώ να Πανεπιστήμια MIT και Χάρβαρντ, να δω μερικούς καθηγητές και λέκτορες, να συνομιλήσω με φοιτητές και φοιτήτριες, μα κυρίως να γυρίσω όλες τις εγκαταστάσεις τους - αμφιθέατρα, εργαστήρια, αθλητικά κέντρα, εστίες, εστιατόρια κ.λπ.

Το «ασήμαντο» για το οποίο θα γράψω σήμερα δεν αφορά το αδιαμφισβήτητο επίπεδο της γνώσης και έρευνας που σου παρέχουν τα πανεπιστήμια αυτά, όπως και πολλά άλλα ιδιωτικά, ημικρατικά ή ολωσδιόλου κρατικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Αμερική, και σε πολλές χώρες της δυτικής Ευρώπης, τώρα τελευταία και της ανατολικής.

Το αισθάνεσαι με το που μπαίνεις στο χώρο των πανεπιστημίων αυτών, στο campus όπως το λένε, πως «εδώ μαθαίνεις πράγματα, εδώ σπουδάζεις». Πέραν αυτού, όμως, αισθάνεσαι και άλλα. Όπως, παραδείγματος χάριν, ότι «εδώ περνάς καλά και είσαι και ασφαλής».

Είδα χαρούμενα πρόσωπα παντού, βρε αδερφέ. Φρέσκα παιδιά. Γεμάτα ζωντάνια. Ευγενικά. Ευχαριστημένα.

Είδα να είναι αραγμένοι στα ατέλειωτα γρασίδια του campus, άλλοι να συζητούν μεταξύ τους, άλλοι να διαβάζουν κάποιο βιβλίο, να τρώνε κάτι, να ταΐζουν τους σκίουρους!

Είδα στα κλειστά γυμναστήρια να κάνουν βάρη, να κολυμπούν, να παίζουν μπάσκετ. Στα γήπεδα έξω να παίζουν τένις, ποδόσφαιρο, μπέιζμπολ. Να τρέχουν. Να περπατούν γοργά.

Είδα σε κάθε κτίριο και των δύο πανεπιστημιακών συγκροτημάτων και από έναν έως και δύο απινιδωτές. Σε κάθε κουτάκι δίπλα υπήρχε η ταμπέλλα «here, you are safe», «εδώ, είσαι ασφαλής», και σύντομες οδηγίες με χρήσιμα τηλέφωνα.

Είδα, περπατώντας στα campus, και μερικούς ένστολους. Σεκιουριτάδες, όπως απαξιωτικά τους λέμε εδώ, και δεν έχουμε άδικο πολλές φορές, αφού αρκετοί από αυτούς νομίζουν πως κυβερνούν τον κόσμο με τον τσαμπουκά τους.

Εκεί, όχι. «Είμαστε εδώ, για την ασφάλειά σας και την ασφάλεια του ίδιου μας του πανεπιστημίου» είπαν στα παιδιά που πήγαν εκεί για να γραφτούν στο πρώτο έτος των σπουδών τους.

(click)

Την ίδια στιγμή, στο προαύλιο του Χάρβαρντ, μια ομάδα φοιτητών φώναζε εναντίον των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών «που με απατές ανεβοκατεβάζουν τις τιμές των καυσίμων» και εναντίον του Τζορτζ Σόρος. Επίσης, πιο κάτω, άλλη ομάδα φοιτητών απαιτούσε «έξω από το Ιράκ και το Αφγανιστάν τώρα».

Δεν είδα κανέναν να εμποδίζει την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, όπως λέμε εδώ συνέχεια, απορώντας πολλές φορές ποιες ιδέες, άραγε, έχουν μείνει για να τις διακινήσουμε;

Είδα, στο μακρύ διάδρομο του κεντρικού κτιρίου του ΜΙΤ, σε έναν από τους πολλούς πίνακες ανακοινώσεων, τη δική μας, εκεί, παροικία. Τα παιδιά του Συλλόγου Ελλήνων Φοιτητών. Φωτογραφίες που τους έδειχναν σε διάφορες εκδηλώσεις: αθλητικές, φιλανθρωπικές, επιστημονικές. Όλοι να λάμπουν από χαρά. Να το διασκεδάζουν. Να χαίρονται τα ωραιότερα χρόνια της ζωής τους.

Ναι, είναι θυμωμένο το κομμάτι και σήμερα. Γιατί θα ήθελα να ήταν έτσι και τα δικά μας πανεπιστήμια (εκτός και εάν θεωρούμε πως είναι τα δικά μας καλύτερα από το Χάρβαρντ και το ΜΙΤ, οπότε η περίπτωσή μας πιά υπάγεται σε άλλη ειδικότητα).

Είμαι θυμωμένος γιατί είδα, εκτός όλων των άλλων, και εκατοντάδες πούλμαν να καταφθάνουν, με Γερμανούς, Σουηδούς, Ιάπωνες, Αυστραλούς τουρίστες, που πήγαν εκεί απλώς για να επισκεφθούν τα campus των δύο αυτών πανεπιστημίων. Και σκέφτηκα αν υπήρχε ποτέ περίπτωση να γίνει αυτό στον τόπο μας. Να έρθουν τουρίστες για να δουν τη Νομική Σχολή ή τη Φυσικομαθηματική Αθηνών.

(Εδώ στη Δήλο έρχονται για να δουν τα αρχαία, όπως τους προτρέπει και η διαφήμιση του ΕΟΤ, και μετά το μεσημέρι βρίσκουν κλειστό τον αρχαιολογικό χώρο - τι λέμε τώρα;).

Φοιτητές που δεν γνωρίζουν τι θα πει μελέτη!

Παθογένειες του εκπαιδευτικού συστήματος

(Καθημερινή, 20/7/2008)

Οι Ελληνες φοιτητές συνεχίζουν να παπαγαλίζουν τα μαθήματά τους, όπως έκαναν τα 12 προηγούμενα χρόνια. Ερευνα σε δευτεροετείς φοιτητές του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πανεπιστημίου Μακεδονίας δείχνει ότι κουβαλούν όλες τις κακές συνήθειες από το σχολείο. Αγωνιούν να αποστηθίσουν σωστά, δεν έχουν σύστημα στο διάβασμά τους, δεν γνωρίζουν πώς να ξεφύγουν από το στενό πλαίσιο του σχολικού βιβλίου αξιοποιώντας και άλλες πηγές γνώσης, δεν έχουν αναπτύξει κριτική σκέψη.

Μόλις το 5% των φοιτητών μπορεί να διαβάζει πανεπιστημιακά βιβλία και άρθρα με γόνιμο τρόπο, ώστε τη γνώση που παίρνουν να την κατανοούν και να μπορούν να την εφαρμόσουν στην πράξη. Το 93,2% ελάχιστα αξιοποιεί για τη μελέτη του επιστημονικά βιβλία και άρθρα από τη βιβλιοθήκη ή το Διαδίκτυο. Μάλιστα, σχεδόν οι δύο στους τρεις μελετούν πρόχειρα αφού, όπως δήλωσαν, εντοπίζουν τις σημαντικότερες ιδέες των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων διαβάζοντας επιλεγμένες σελίδες.

Η παθογένεια του εκπαιδευτικού συστήματος αποδεικνύεται και στην εκμάθηση ξένων γλωσσών για την οποία οι ελληνικές οικογένειες σπαταλούν τεράστια ποσά: Ενώ οι περισσότεροι φοιτητές είχαν πτυχίο Αγγλικών πολύ υψηλού επιπέδου, σε τεστ που έδωσαν, το 93% βαθμολογήθηκε με 4 με άριστα το 10. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι η κατάσταση έχει φθάσει σε οριακό σημείο, καθιστώντας επιτακτική ανάγκη έναν ουσιαστικό διάλογο για αλλαγές στο ελληνικό σχολείο.

Χανιά: Κατέστρεψαν μηχανήματα εργαστηρίων στο ΤΕΙ

(Ελ.Τύπος, 13.07.08)

Τρία εργαστήρια του παραρτήματος Χανίων των ΤΕΙ Κρήτης μπήκαν το βράδυ του Σαββάτου στο στόχαστρο αγνώστων. Οι δράστες εισέβαλαν την νύκτα στα ΤΕΙ στην περιοχή Χαλέπας και έφθασαν μέχρι τους χώρους που υπάρχουν τα εργαστήρια σεισμολογίας, ηλεκτρονικών και επικοινωνιών.

Κατευθύνθηκαν προς τις πυροσβεστικές φωλιές, ξεδίπλωσαν τα λάστιχα πυρόσβεσης, άνοιξαν τους κρουνούς και άδειασαν όλο το νερό πάνω στα μεγάλης αξίας μηχανήματα των τριών εργαστηρίων. Το περιστατικό κατήγγειλε το πρωί ο διευθυντής του εργαστηρίου σεισμολογίας Φίλιππος Βαλλιανάτος που πηγαίνοντας στο γραφείο του δεν μπορούσε να πιστέψει αυτό που είχε συμβεί.

Όπως ο ίδιος τόνισε οι δράστες μπήκαν ανενόχλητοι. Στην περιοχή δεν υπάρχει αστυνόμευση ενώ και το ΤΕΙ δεν έχει φύλακα. Στο χώρο γύρω από το ΤΕΙ δραστηριοποιούνται ομάδες νεαρών και που και στο παρελθόν έχουν δημιουργήσει πολλά προβλήματα.

Για την ταυτοποίηση της ταυτότητας των δραστών τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Και αυτό γιατί λόγω ασύλου δεν μπορεί στο χώρο να μπει η αστυνομία για την λήψη αποτυπωμάτων. Όσο για τα μηχανήματα των εργαστηρίων ο κύριος Βαλλιανάτος τα έλυσε ένα -ένα για να στεγνώσουν και να πάρει, όσο αυτό είναι δυνατό, ότι στοιχεία έχουν σωθεί.

Η 25ετής «ομηρεία» των ΑΕΙ

(της Μαρίας Γ. Δουφεξοπούλου,
αναπλ. καθηγ. ΕΜΠ, ΒΗΜΑ, 9/7/2008)

Μπορεί να μοιάζει υπερβολή αλλά είναι κοντά στην πραγματικότητα! Εδώ και πλέον 25 χρόνια η (ανεξάρτητη) λειτουργία των Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στηρίζεται στην πολυπλοκότητα των «ισορροπιών» διαφόρων μορφών συμφερόντων στα οποία κυριαρχούν κάθε είδους κομματικά οφέλη για όλες τις παρατάξεις! Δηλαδή κατά κάποιον τρόπο έχουμε δημόσια εκπαιδευτικά Ιδρύματα που λειτουργούν με κανόνες κομματικών ισορροπιών και τοπικών ομάδων εξουσίας.

Αν αυτή η τοποθέτηση είναι αληθής, τότε ο θεσμός του ανεξάρτητου Πανεπιστημίου είναι απλή ιδεοληψία που χρησιμοποιείται «σε πλήρη επίγνωση» όλων των χρηστών του όρου! Εδώ επιχειρείται η παράθεση μερικών συλλογισμών από την οποία ο καθένας μπορεί να εισπράξει στοιχεία για την απάντηση που θέλει να δώσει ή και να δεχθεί την ύπαρξη χρόνιων λαθών, παραλείψεων και ανοχών που τις χρεώνονται - δυστυχώς- όλες οι πλευρές. Αν οι συλλογισμοί περιέχουν και ορθά στοιχεία, τότε έχουμε οδηγηθεί να εμφανίζουμε την εικόνα ενός δημόσιου Πανεπιστήμιου που είναι πολύ κατώτερη από αυτήν που μπορούμε να έχουμε και απίστευτα πιο μακρινή από αυτήν οι σημερινές περιστάσεις σύμφωνα με τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις της τελευταίας περιόδου του 20ού αιώνα απαιτούν!

Καλώς ή κακώς την 1η Ιανουαρίου 1981 η χώρα μας έγινε το 10ο μέλος ενός ευρωπαϊκού πολιτικού συνασπισμού αποκτώντας δικαιώματα και υποχρεώσεις έξω από την εθνική κλίμακα. Τα δικαιώματα περιλάμβαναν την ισότιμη συμμετοχή της στη διαμόρφωση μιας κοινοτικής πολιτικής σε διάφορους καίριους τομείς, ενώ στις υποχρεώσεις ανήκαν οι δεσμεύσεις στην πραγματοποίηση διαφόρων θεσμικών και νομοθετικών ρυθμίσεων από το ελληνικό Κοινοβούλιο, σε πλαίσιο που να μην αντιβαίνουν τους σκοπούς της πραγματοποίησης της κοινοτικής πολιτικής, η οποία διατυπωνόταν στην ευρωπαϊκή κλίμακα. Για αυτές τις σαφώς πολιτικές ανάγκες, οι έλληνες πολίτες είχαμε τη δυνατότητα της δημοκρατικής επιλογής των προσώπων και των κομμάτων που πιστεύαμε ότι εκπροσωπούν τα εθνικά και ατομικά μας συμφέροντα με τον καλύτερο τρόπο στο ελληνικό και στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Καλώς και λιγότερο κακώς επίσης, λίγους μήνες αργότερα ένας νόμος-πλαίσιο ήλθε για να ρυθμίσει εκσυγχρονιστικά πολλά πάγια ζητήματα που εμπόδιζαν ως τότε την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση να εξελιχθεί σύμφωνα με τις ανάγκες των τότε καιρών. Ο νόμος εκείνος (1268/82) εισήγαγε τη σημαντική εκπροσώπηση των φοιτητών σε ζητήματα λειτουργίας που αφορούσαν όσα θέματα σχετίζονταν με το δικαίωμά τους σε μια καλή εκπαίδευση στο πλαίσιο μιας (ανεξάρτητης) ακαδημαϊκής ανάπτυξης. Και τότε ακριβώς συνέπεσε η ετεροχρονισμένη- ως προς κάθε ιστορική και λογική πραγματικότητα- έντονη εγκατάσταση των κομμάτων μέσα στα ΑΕΙ με μορφή ενός ακαδημαϊκού συνδικαλισμού από τον οποίο τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια απαλλάχθηκαν τη δεκαετία του 1970.

Αυτός ο συνδικαλισμός ανέπτυξε κατά τις κρίσιμες επόμενες δεκαετίες δαιδαλώδεις διαδρομές και ερείσματα με δυνάμεις μέσα στα Ιδρύματα, και ανέπτυξε παρόμοιες δομές που αυτές που έχουν αναπτυχθεί σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου και χαρακτηρίζουν τη σημερινή ελληνική κοινωνία! Τα πανεπιστήμιά μας λειτουργούν όπως όλοι εμείς συμβάλαμε να διαμορφωθούν είτε ως πολιτικοί υποκινητές, είτε ως ηθικοί και φυσικοί αυτουργοί της διαχειριστικής λειτουργίας τους, είτε ως σιωπηροί παρατηρητές ενός αναπόφευκτου εναγκαλισμού ποικίλων ομάδων κομματικής και ακαδημαϊκής εξουσίας, ο οποίος πήρε εκρηκτικές διαστάσεις και οδήγησε σε πλήρη σύγχυση των διακριτών θεσμικών ρόλων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της νομοθετικής εξουσίας. Ετσι απλά!

Η... συνέχεια είναι απόλυτα προβλέψιμη βέβαια και ακριβώς αυτή που βιώνουμε σήμερα είτε ως ακαδημαϊκοί λειτουργοί είτε ως πολίτες οι οποίοι χρηματοδοτούν με ένα μέρος της φορολογικής τους εισφοράς μια ακριβή σε κόστος δημόσια δωρεάν εκπαίδευση. Δυστυχώς αυτό το κόστος είναι σε βάρος των απαράδεκτα χαμηλών αποδοχών των λειτουργών της και δυσανάλογο με την επάρκεια του εκπαιδευτικού αποτελέσματος, το οποίο με ήπιους χαρακτηρισμούς είναι αμφισβητήσιμο!

Γιατί απορούμε που οι... φοιτητικές καταλήψεις αποφασίζονται εύκολα (χωρίς να έχει σημασία από πόσους και από ποιους) με σκοπό να προασπίσουν θεσμικά ζητήματα πολιτικής χροιάς αλλά όχι του ίδιου του πανεπιστημίου ή των σπουδών; Στη θλιβερή εικόνα της παρεμπόδισης των ακαδημαϊκών εκλογών σαν το «μέσο» να παρεμποδιστεί η εφαρμογή νόμων του κράτους έχουμε συμβάλει όλοι εδώ και πολλά χρόνια. Με τους τρόπους που συμβάλαμε οι πάντες στο να περισώνουμε τυπικά κάθε φορά όλες τις «χαμένες» διδακτικές ώρες εξασφαλίζοντας πλήρως τις εξεταστικές περιόδους έπειτα από κάθε περίοδο καταλήψεων, απεργιών και άλλων διαταράξεων. Που γίνονται με στόχο την... προάσπιση του ποιοτικού χαρακτήρα της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης, ο οποίος- κατά μαγικό τρόπο και μοναδικά- εξασφαλίζει το ζητούμενο.

Είναι να αναρωτιέται κανείς αν μοναδικά στην Ευρώπη των «25» είναι η εθνική μας νοημοσύνη που μας κάνει να προβλέπουμε με γενικόλογη συνθηματολογία χωρίς επιχειρήματα τα κακά επακόλουθα κάθε θεσμικής ρύθμισης, όταν πανεπιστήμια σε πρώην δημοκρατίες υπαρκτού σοσιαλισμού (π.χ. Ουκρανία, Σερβία) που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης οργανώνουν τις λειτουργικές τους δομές και συνάπτουν ακαδημαϊκές συνεργασίες σε πλαίσιο ευρωπαϊκής πραγματικότητας.

Είναι ανεξήγητο χώρες όπως η Τσεχία και η Πολωνία να υιοθετούν δίδακτρα σε σπουδές Μaster (π.χ. Πολωνία), όλες οι χώρες να έχουν υιοθετήσει τις διδακτικές μονάδες εξασφαλίζοντας τυπικά χαρακτηριστικά της σύγκρισης σπουδών με αυτές άλλων χωρών, να λειτουργούν επαρκώς τα πανεπιστήμιά τους με πολύ μικρότερο αριθμό μελών ΔΕΠ από τη χώρα μας, να παράγουν έργο, να οργανώνουν από κοινού εκπαιδευτικά προγράμματα που λειτουργούν.

Η έξοδος από το τέλμα του αδιεξόδου γίνεται μόνο με ανάληψη του κόστους των πράξεων όλων μας. Στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και η σιωπή πολλών. Αναμφίβολα μία ακόμη εξομάλυνση της «κρίσης» για αποφυγή πολιτικού ή ακαδημαϊκού κόστους δεν έχει να προσφέρει τίποτε νέο παρά τη διατήρηση της ποιότητας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που τελικά παρέχουμε. Της ποιότητας την οποία μόνο εμείς οι ίδιοι θέλουμε να αυτοχαρακτηρίζουμε!